a

tylko rozdział Dendrobium.

Tłumaczenie: Halina Roszkowska

W galeriach dotyczących sekcji wykorzystano fotografie różnych autorów, publikowane za ich zgodą, podpisy pod zdjęciami.

(C) Zdjęcia chronione prawem autorskim. Ich rozpowszechnianie bez uzyskania zgody autora jest zabronione.

Tekst publikowany za zgodą autora.

Słowo od tłumacza.

Książka "Das praktische Orchideen-Buch", której autorem jest jeden z czołowych niemieckich znawców i producentów orchidei, Lutz Röllke, powstała sporo lat temu, ale w dalszym ciągu należy do czytanych, cytowanych i tłumaczonych na różne języki pozycji.

Fragment, który przetłumaczyłam, jest poświęcony rodzajowi Dendrobium.

Jak wszyscy wiemy, systematyka orchidei ulega ciągłym modyfikacjom.

Niektóre gatunki klasyfikowane przez autora jeszcze jako Dendrobium teraz nazywają się już np. Dockrillia, czy jeszcze inaczej. Na szczęście dla nas, miłośników orchidei, którzy nie śledzą na bieżąco tych zmian, źródła podają na ogół nazwy synonimiczne. Tak więc nazwy wcześniej używane funkcjonują w literaturze równolegle z aktualnie obowiązującymi.

Pomysł autorki tej strony, aby skompletować fotografie gatunków z poszczególnych sekcji, wzbogacił pierwotny tekst o nową jakość. Rozdział w książce zawiera zaledwie kilkanaście zdjęć, w wersji polskiej powstała właściwie monografia poświęcona temu rodzajowi, która poza cennymi wskazówkami uprawowymi ukazuje piękno i różnorodność roślin i kwiatów Dendrobium.
 

Dendrobium

Nazwa "Dendrobium" pochodzi z języka greckiego i oznacza:  dendron - drzewo, bios – życie.  Jest to rodzaj, w skład którego botanicy zaliczyli aż około 1600 gatunków. Kwiaty są ogromnie zróżnicowane pod względem formy, kolorystyki oraz wielkości. Najmniejsze z nich liczą sobie zaledwie kilka milimetrów, największe - 2 metry. Ich ojczyzną jest południowa Azja, Oceania aż po Australię.

            Na rynku jest dostępna coraz większa ilość hybryd, które możemy podzielić na trzy podstawowe grupy: Dendrobium Nobile (Yamamoto), Dendrobium Phalaenopsis oraz hybrydy z grupy Dendrobium formosanum, których pseudobulwy są pokryte ciemnymi włoskami.

Dendrobium nobile fot. Piotr Piesik	Dendrobium nobile fot. Piotr Piesik	Dendrobium Nobile (Yamamoto) fot. Lidia Aniśkowicz
Dendrobium Phalaenopsis fot. Lidia Aniśkowicz

            Najnowsze mieszańce z grupy Dendrobium Nobile nadają się świetnie do uprawy na parapecie. Rosną bezproblemowo w temperaturach około 20 stopni, w półcieniu, w przewiewnym podłożu. Pewne trudności może jednak sprawiać doprowadzenie ich do kwitnienia. Jeśli nie zapewnimy im 8- 12-tygodniowego okresu spoczynku w temperaturze 12 – 14 st., zamiast pąków kwiatowych rozwiną się keiki. W tej grupie hybryd kolory kwiatów są dość ograniczone, a czas kwitnienia wynosi 8 do 10 tygodni.

            Hybrydy Dendrobium Phalaenopsis uprawiamy w warunkach zbliżonych do Phalaenopsis. Starsze pseudobulwy często powtarzają kwitnienie. Wymagają jasnego stanowiska bez bezpośredniego nasłonecznienia, temperatury około 20 stopni, umiarkowanego podlewania i nawożenia  (w zimie można trochę zmniejszyć). Kolory – to biały, białoróżowy i róż. Czas kwitnienia wynosi 3, 4 miesiące i dłużej.

            Mieszańce z grupy Dendrobium Formosanum są na razie rozpowszechnione tylko w USA. Pseudobulwy są pokryte drobnymi, czarnymi włoskami. Kolor kwiatów to biel i różnokolorowe warżki. Kwiaty mogą osiągać 15 cm wielkości i utrzymują się nawet do 3 miesięcy. Rośliny uprawiamy  w temperaturze 20 – 25 stopni, w cieplejsze dni spryskujemy. Poza tym – raz w tygodniu obficie podlewamy i umiarkowanie nawozimy.

            Nowością na rynku są Dendrobia Antilopa, których petale są bardziej lub mniej przekręcone i  nieco odstają do góry. Obficie i długo kwitną (do 6 miesięcy), wymagają jasnego stanowiska bez bezpośredniego nasłonecznienia oraz umiarkowanych temperatur – w dzień ok. 20, w nocy co najmniej 16 stopni.

            Uwaga: Rośliny z rodzaju Dendrobium uprawiane w doniczce powinny być posadzone płytko tak, aby kłącze pozostawało odkryte.

 

Poniżej przedstawiamy pokrótce gatunki botaniczne należące do rodzaju Dendrobium, zestawione w 17 sekcjach.

 

Sekcja 1 -  Dendrobium

Den. aphyllum, Den. binoculare, Den. capillipes, Den. chrysanthum, Den. crepidatum, Den. crystallinum, Den. devonianum, Den. falconeri, Den. fimbriatum, Den. findlayanum, Den. gratiotissimum, Den. heterocarpum, Den. lituiflorum, Den. loddigesii, Den. monoliforme, Den. nobile, Den. parishii, Den. primulinum, Den. senile, Den. tortile, Den. unicum, Den. wardianum.

Występowanie: Azja Centralna, Korea, Japonia, Tajwan, na południe aż do Borneo.

Pseudobulwy są mięsiste, otoczone naprzemianległymi liśćmi, które rzadko utrzymują się dłużej niż dwa lata, wiele roślin zrzuca je przed kwitnieniem. Z oczka leżącego naprzeciw liścia wyrasta 1 do 4 kwiatów.

Uprawa: Na korze lub w doniczce. Wiele roślin ma pokrój zwieszający, a więc nadają się do doniczek wiszących.

Temperatury: Od wiosny do jesieni szklarnia umiarkowana do ciepłej, zimą chłodniej – 12 do 14 stopni.

Podlewanie: Podczas wzrostu utrzymywać wilgotne podłoże, lekko nawozić, w zimie podlewać oszczędnie, ale nie przesuszać.

Wilgotność powietrza: W dzień wysoka, przy zapewnieniu dostępu świeżego powietrza, w nocy niższa, aby uniknąć niebezpieczeństwa chorób grzybowych.

Podłoże: Przewiewne, ale utrzymujące wilgoć.

Niektóre rośliny reagują dobrze na utrzymywanie przez cały rok warunków umiarkowanych. Nie zrzucają wtedy tak szybko liści i lepiej się rozwijają.

Sekcja 2 - Callista

Den. bruymerianum, Den. chrysotoxum, Den. densiflorum, Den. farmeri, Den. griffithianum, Den. harveyanum, Den. lindleyi, Den. palpebrae, Den. thyrsiflorum

Występowanie: Azja Centralna, Himalaje, Birma, Tajlandia, Laos, Wietnam, Chiny, Północna Malezja

Rośliny tworzą stosunkowo twarde pseudobulwy z jednym do trzech liści na wierzchołku. Liście są wieloletnie, mogą jednak opadać przy zbyt wysokich lub niskich temperaturach oraz przy zbyt dużej ilości światła. Rośliny rosną w górę, ale grona kwiatów najczęściej zwisają i utrzymują się około 14 dni.

Uprawa: Na korze albo w doniczce, korzystne są doniczki wiszące.

Temperatury: Przez cały rok szklarnia umiarkowana, ale wahania temperatur nie przynoszą im szkody.

Podlewanie: Cały rok utrzymywać wilgotne podłoże. Krótkie okresy suszy są tolerowane. Nawożenie umiarkowane.

Wilgotność: Normalna, dużo świeżego powietrza. Podczas ciepłych dni rano i wieczorem spryskać.

Podłoże: Przewiewne, utrzymujące wilgoć.

Sekcja 3 - Formosae (Nigrohirsutae)

Den. bellatulum, Den. cariniferum, Den. cruentum, Den. dearei, Den. draconis, Den. formosum, Den. infundibulum,
Den. sanderae, Den. scrabilingue, Den. trigonopus

Występowanie: Północne Indie, Birma, Tajlandia, Południowe Chiny, Filipiny, Borneo.

Rośliny mają wąskie pseudobulwy porośnięte delikatnymi, czarnymi włoskami. Liście rosną naprzeciwlegle, dolne mogą być zrzucane, ale 2 – 3 liście powinny przetrwać na roślinie dłużej niż rok. Kwiat jest przeważnie biały, warżka – czerwona lub biała z czerwono-żółtą gardzielą. Kwitną długo, nawet do 4 miesięcy.

Uprawa: Na korze lub w doniczce.

Temperatury: Przez cały rok szklarnia umiarkowana do ciepłej.

Podlewanie: Utrzymywać wilgoć przez cały rok. Znoszą krótkie okresy suszy. Umiarkowanie zasilać.

Wilgotność: Normalna, z dużą ilością świeżego powietrza. Podczas ciepłych dni spryskiwać rano i wieczór.

Podłoże: Przewiewne, utrzymujące wilgoć.

Sekcja 4 - Spatulata

Den. antennatum, Den. canaliculatum, Den. helix, Den. minax, Den. lasianthera, Den. stratiotes, Den. taurinum

Występowanie: Jawa, Nowa Gwinea, Filipiny, Północna Australia i wyspy tego obszaru.

Rośliny mają pokrój wyprostowany, pseudobulwy są ciasno pokryte naprzemianległymi, stosunkowo twardymi, wieloletnimi liśćmi. Pędy kwiatowe wyrastają z górnych oczek, starsze pseudobulwy mogą powtórnie zakwitnąć. Kwiatostany składają się z większej ilości kwiatów i pozostają na roślinie nawet do 6 miesięcy. Charakterystyczną cechą tej grupy roślin są petale rosnące do góry i skręcone na podobieństwo poroża antylopy.

Uprawa: Raczej w doniczce, chociaż może również rosnąć na korze.

Temperatury: Szklarnia umiarkowana, do ciepłej, dużo światła, ale bez bezpośredniego nasłonecznienia.

Podlewanie: Wilgotno, ale nie mokro. Nawożenie umiarkowane, w okresie wzrostu trochę intensywniejsze.

Wilgotność: Niska, znosi suche powietrze, w cieplejsze dni rano i wieczorem spryskiwać.

Podłoże: Przewiewne, nie utrzymujące zbyt długo wilgoci.

Sekcja 5 - Phalaenanthe

Den. affine, Den. biggibum, Den. phalaenopsis, Den. williamsianum

Występowanie: Indonezja, Nowa Gwinea, Australia

Pseudobulwy są krótkie, liście twarde. Kwiatostany o licznych kwiatach pojawiają się  centralnie i po bokach na wierzchołkach pseudobulw. Petale są wyraźnie szersze niż sepale. Kwiaty utrzymują się na roślinie dwa do trzech miesięcy.

Uprawa: Można na korze, ale lepiej rosną w doniczce.

Temperatury:  Przez cały rok szklarnia umiarkowana, może być nawet nieco ciepłej, bardzo jasno, bez bezpośredniego słońca.

Podlewanie: Po obfitym podlaniu pozwolić przeschnąć. Nawożenie umiarkowane.

Wilgotność powietrza: Normalna, znosi suche powietrze, w ciepłe dni pryskamy rano i wieczorem.

Podłoże: Przewiewne.

Sekcja 6 - Latouria

Den. altroviolaceum, Den. finistrae, Den. macrophyllum, Den. spectabile

Występowanie: Nowa Gwinea, Północne Filipiny, Zachodnia Jawa, Samoa, Północna Australia

Pseudobulwy sztywne, o pokroju wzniesionym, w połowie wysokości mają charakterystyczne  zgrubienia. W górnej części znajdują się dwa, trzy liście, a między nimi przeważnie pojawiają się kwiatostany. Kwiaty różnej wielkości, stonowane kolorystycznie (kremowe, zielonkawe lub czerwono-brązowe), mają dziwaczne kształty i utrzymują się na roślinie do sześciu miesięcy. Nawet jeśli ze starszych pseudobulw opadną liście, mogą z nich wyrastać latami nowe kwiatostany.

Uprawa: Raczej w doniczce, chociaż możliwa również na korze.

Temperatury:  Szklarnia umiarkowana do ciepłej, stanowisko w półcieniu.

Podlewanie: W przypadku tej sekcji podłoże powinno być stale wilgotne, rośliny źle znoszą przesuszanie. Nawożenie umiarkowane.

Wilgotność powietrza: Normalna, w ciepłe dni spryskiwać rośliny rano i wieczorem.

Podłoże: Przewiewne, ale utrzymujące wilgoć.

Sekcja 7 - Dendrocoryne

Den. aemulum, Den. kingianum, Den. speciosum, Den. tetragonum

Występowanie: Wschodnia Australia

Rośliny i kwiaty są bardzo zróżnicowane. Kwiaty pojawiają się między liśćmi, na końcach pseudobulw. Okres kwitnienia przypada na wczesną wiosnę i trwa około 4 – 6 tygodni.

Uprawa: Na korze lub w doniczce.

Temperatury: Szklarnia umiarkowana do ciepłej, jasno, bez bezpośredniego nasłonecznienia.

Podlewanie: Umiarkowanie, pomiędzy jednym a drugim podlaniem należy przesuszyć. Nawożenie umiarkowane.

Wilgotność powietrza: Normalna do małej, w gorące dni spryskujemy rano i wieczorem.

Podłoże: Bardzo przewiewne, nie zatrzymujące wody.

Sekcja 8 - Pedilonum

Den. amethystoglossum, Den. bullenianum, Den. dichaeoides, Den. miyakei, Den. pseudoglomeratum, Den. secundum,
Den. smilliae, Den. victoria-reginae

Występowanie: Głównie Nowa Gwinea, ale również Malezja, Tajlandia i Indonezja.

Rośliny tworzą cienkie pseudobulwy z naprzemianległymi liśćmi, które przeważnie opadają przed kwitnieniem. Ten moment oznacza koniec okresu przesuszania. Kwiatostany mają formę ścisłych gron, przy czym pojedynczy kwiat nie jest specjalnie interesujący. Wrażenie robi dopiero całe grono.

Uprawa: Lepiej rosną na korze, chociaż uprawa w doniczce jest również możliwa.

Temperatury: Szklarnia umiarkowana, do ciepłej. Jasno bez bezpośredniego nasłonecznienia. W czasie zrzucania liści – prawdopodobnie konieczny okres spoczynku z lekkim obniżeniem temperatury.

Podlewanie: Obfitsze niż w innych sekcjach, przy zapewnieniu szybkiego przesychania. Nawożenie – umiarkowane.

Wilgotność powietrza: Podwyższona, z wyjątkiem okresu spoczynku. Rośliny wymagają świeżego powietrza i regularnego spryskiwania.

Podłoże: Bardzo przewiewne, ale utrzymujące nieco wilgoć.

Sekcja 9 - Calyptrochilus

Den. lawesii, Den. subclausum